چگونه مقاله علمی پژوهشی بنویسیم؟
تمام دانشجویان با کلمه تحقیق و پژوهش در دوران مختلف تحصیل آشنا هستند، البته تحقیق و پژوهش در مقاطع تحصیلات تکمیلی رنگ و بویی به مراتب علمیتر به خود میگیرد و پژوهش انجام گرفته توسط دانشجویان از اهمیت و اعتبار بالایی برخوردار است شاید از خود بپرسید چرا؟ زیرا افراد زیادی در آینده از این مطالب علمی در کارهای پژوهشی خود استفاده خواهند کرد. به همین دلیل مقاله علمی پژوهشی آنها باید از استانداردهای لازم برخوردار بوده و همچنین به صورت صحیح نگارش شده باشد. همین امر سبب بوجود آمدن این سوال در ذهن دانشجو میشود: چگونه میتوان مقاله علمی پژوهشی را به صورت صحیح نوشت؟
قبل از هر کاری دانشجو یا پژوهشگر باید بداند که چگونه میتواند نتایج حاصل از مقاله علمی پژوهشی را به شکلی کاملا منظم و به زبانی ساده بیان کند. اگر بخواهیم نگارش مقاله علمی پژوهشی را در یک نگاه توصیف کنیم باید بگوییم مقالههای علمی پژوهشی به ترتیب شامل: عنوان، چکیده، مقدمه، روش تحقیق، تجزیهوتحلیل دادهها، بحت و نتیجهگیری و منابع میشوند. گفتنی است در برخی مقالهها بخشی به نام پیشنهادات نیز وجود دارد، گاهی اوقات نیز میتوان پیشنهادات مقاله را با بخش نتیجهگیری ترکیب کرد که در این صورت زیرمجموعه نتیجهگیری مقاله علمی پژوهشی به حساب میآید.
پژوهش و کار تحقیقاتی همیشه از اهمیت بسیار ویژهای در بین پژوهشگران برخوردار بود و میتوان گفت پیشرفتهای علمی که تاکنون در زمینههای مختلف همانند جامعهشناسی، تکنولوژی و غیره انجام گرفته بر کار تحقیقاتی و پژوهش استوار بوده است. یکی از مهمترین و اصلیترین روشها برای ارائه نتایج حاصل از یک پژوهش، نگارش مقاله علمی پژوهشی است.نگارش مقاله علمی پژوهشی توسط پژوهشگر و چاپ آن در مجلههای معتبر، کمک بسزایی به تولیدات علمی میکند. از آنجایی که نگارش درست و منطبق بر استانداردهای مجله، رکن اساسی در مقاله علمی پژوهشی محسوب میشود در نتیجه این مطلب قصد دارد شیوه صحیح نگارش مقاله علمی پژوهشی را شرح دهد.
عنوان مقاله
اولین چیزی که پژوهشگر یا دانشجو باید به آن توجه کند، عنوان یا موضوعِ نگارش مقاله علمی پژوهشی است. در واقع عنوان باید اطلاعاتی را درباره محتوای مقاله در اختیار خوانندگان قرار دهد. به بیان دیگر عنوان نشانگر مفهوم اصلی مقاله علمی پژوهشی است. عنوان مقاله دارای ویژگیهایی است که میتوان به کوتاهی، رسا و جذاب بودن آن اشاره کرد.
پس از نوشتن عنوان مقاله نوبت به نوشتن نام نویسندگان مقاله و نام دانشگاه یا موسسهای که پژوهشگران عضو هستند، میرسد. سوالی که برای برخی از دانشجویان ایجاد میشود این است که ترتیب قرارگیری نام نویسندگان به چه صورت باید باشد؟ برخی معقدند که نام پژوهشگران باید بر اساس میزان همکاری نویسندگان نوشته شود و برخی دیگر نیز معتقدند که براساس حروف الفبا درج شود. بنابراین دانشجویان و پژوهشگران نام نویسندگان را طبق یکی از این روشها با توجه به ساختار کلی کنفرانس و یا مجله مربوطه میتوانند درج کنند.
چکیده
در مقالههای علمی پژوهشی چکیده، خلاصهای از مراحل و نتایج حاصل از پژوهش است. این بخش به خوانندگان کمک میکند تا به سرعت بتوانند از اطلاعات موجوددر مقاله، آگاه شوند. چکیده یکی از بخشهای مهم در مقاله علمی پژوهشی است زیرا خوانندگان ابتدا چکیده مقاله را خوانده و سپس تصمیم خواهند گرفت که ادامه مقاله را بخوانند یا نه. یک راهکار برای ترغیب مخاطب جهت خواندن ادامه مقاله این است که در نوشتن آن از کلمات کلیدی و اصطلاحات مهم استفاده شود. در چکیده باید از افعال ماضی استفاده شود؛ همچنین نباید در چکیده به تصاویر و جدولهای مقاله ارجاع داده شود. لازم به ذکر است باید از نوشتن اعداد در چکیده بصورت حروف و نقد و ارزیابی خودداری شود. گفتنی است چکیده هر مقاله بسته به مجلهای که مقاله در آن به چاپ میرسد به طور میانگین 150 تا 300 کلمه است.
چکیده هر مقاله شامل چهار بخش هدف (objective-introduction)، بررسی روش (methods)، بحث (conclusion) و نتایج (results) میشود.
مقدمه
مقدمه مقاله علمی پژوهشی باید طوری نوشته شود که هدف پژوهشگر از انجام پژوهش را نشان دهد و بیان مساله به صورت خلاصه مطرح شود. به بیان دیگر مقدمه یک مقاله علمی پژوهشی خلاصهای از نتایج مطالبی است که پژوهشگر به آنها دست یافته است. گفتنی است مقدمه مقاله باید کوتاه باشد و به سوال مخاطب که چرا این مقاله را باید بخواند پاسخ دهد.
روش تحقیق
روش تحقیق در مقالههای علمی پژوهش به عنوان قلب پژوهش محسوب میشود زیرا پژوهشگران در این بخش به بیان کارهایی که انجام دادهاند، از طرح و اجرای موضوع پژوهش تا تحلیل دادههای مورد استفاده میپردازند و پژوهشگر باید در این بخش تمامی جزئیات کار خود را بنویسد. به طور کلی در بخش روش تحقیق باید نوع پژوهش، تعداد نمونهها، ابزار مورد استفاده برای جمعآوری دادهها، چگونگی شیوه اجرای آن و در پایان روش تحلیل آمار مورد استفاده در پژوهش بیان گردد.
نتایج
پژوهشگران در بخش نتایج با بیانی ساده و در عین حال دقیق، اطلاعات و نتایجی که از پژوهش به دست آمده را در دسترس خوانندگان قرار میدهند. گفتنی است باید نتایج را براساس فرضیههای موجود در مقاله تنظیم و از بیان اطلاعات غیر ضروری در این بخش اجتناب شود، زیرا این بخش سوالات حاصل از پژوهش را به طور کامل و جامع پاسخ میدهد. پژوهشگر در بخش نتایج باید عنوان کند که نتایج حاصل از پژوهش چه کاربردهایی دارد و همچنین میتواند در این بخش به ارائه پیشنهاد نیز بپردازد.
منابع
در بخش منابع، پژوهشگر اسامی تمام منابعی که از آنها برای نگارش مقاله علمی پژوهشی خود استفاده نموده را ذکر و بر اساس یکی از روشهای رفرنسدهی آنها را مرتب میکند.
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص میسازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و میخواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.