مریم میرزاخانی ریاضیدان نابغه ایرانی
مریم میرزاخانی (Maryam Mirzakhani)، ریاضیدان و نابغه ایرانی، استاد دانشگاه استنفورد بود که در سال ۲۰۱۴ به دلیل کار بر "دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها" موفق به کسب مدال فیلدز شد که برترین جایزه در ریاضیات است. او اولین زن و همچنین اولین ایرانیِ برنده مدال فیلدز است.
میرزاخانی در سال ۱۳۵۶ در تهران متولد شد. وی پس از اتمام دوره دبستان، وارد مدرسه استعدادهای درخشانِ فرزانگان تهران شد و دوران راهنمایی و دبیرستان خود را در این مدرسه گذراند. در سال ۱۳۷۳، پس از کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشور، موفق به کسب مدال طلای المپیاد جهانی هنگ کنگ با امتیاز ۴۱ شد و تنها یک‌سال بعد، با امتیاز ۴۲ یعنی نمره کامل موفق شد مدال طلای المپیاد جهانی که این‌بار در کشور کانادا برگزار می‌شد را کسب کند. بدین ترتیب میرزاخانی نخستین فردی بود که توانست نمره کامل را در المپیاد، از آنِ خود کند و همچنین نخستین دختری بود که موفق به کسب مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی شد.
پس از اتمام دبیرستان وارد دانشگاه صنعتی شریف شد و علیرغم انتظارها، به دلیل علاقه بسیار زیادش به ریاضی رشته‌ی ریاضی محض را برگزید و در سال ۱۳۷۸ مدرک کارشناسی ارشد را اخذ کرد. سپس برای ادامه تحصیل وارد دانشگاه هاروارد شد و در سال ۱۳۸۳، دکترای ریاضی را زیر نظر پروفسور کرتیس مک مولن دریافت کرد.
پس از اخذ مدرک دکتری، به عنوان پژوهشگر در مؤسسه ریاضیات Clay، و پروفسور ریاضی در دانشگاه پرینستون آمریکا مشغول به فعالیت شد. بعد از گذشت چهار سال و ارتقاء به درجه استاد تمام، در دانشگاه استنفورد به تدریس پرداخت.
میرزاخانی به سبب تحقیقاتش، در سال ۱۳۹۳، زمانی که ۳۷ سال داشت، برنده جایزه فیلدز شد. وی نخستین زن در جهان بود که موفق به کسب این جایزه شد. فیلدز معتبرترین جایزه علمی ریاضیات است که هر چهار سال یکبار به برترین دانشمندان علم ریاضی زیر ۴۰ سال اعطا می‌شود.
گفتنی است مجله پاپیولار ساینس آمریکا در سال ۱۳۸۴، وی را به عنوان یکی از ۱۰ ذهن برتر جوان جهان برگزید؛ همچنین انجمن ریاضی آمریکا، در سال ۱۳۸۴، جایزه بلومنتال را به پاس دستاوردهای میرزاخانی در علم ریاضی به بدلیل خلاقیت بی‌نظیر و رساله دکترای نوآورانه، به او تقدیم کرد.
سرانجام در تیر ماه سال ۱۳۹۶، به علت بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست. پس از مرگش به پاسِ تحقیقات و پژوهش‌های ارزنده وی در زمینه ریاضیات، به پیشنهاد کمیته زنان انجمن ریاضی ایران، اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان، سوم ماه می (روز تولد این ریاضیدان بزرگ) را روز جهانی زن در ریاضیات نام‌گذاری کرد.
فعالیت‌های تحقیقاتی
میرزاخانی در سال ۱۳۷۸، با ارائه پیشنهاد محاسبه عمق حلقه‌های ترسیم شده روی سطوح هذلولی، توانست بهترین راه حل برای مشکلی که ریاضیدانان سال‌ها در صدد حل آن بودند، یعنی یافتن روشی عملی و کاربردی برای محاسبه حجم فرم‌های هندسی هذلولی را پیدا کند که این امر موجب تحسین همگان شد و چشم‌ها را به او خیره کرد. روش پیشنهادی وی، راه حلی جدید جهت اثبات تئوری‌های ادوارد ویتن و ماکسیم کنتسویچ در مورد تعداد نقاط متقاطع سطوح پیمانه‌ای در فضاهای هندسی هذلولی به شمار می‌آمد.
گفتنی است که تمرکز مریم میرزاخانی بر روی مطالعه سطوح هذلولی با استفاده از فضاهای پیمانه‌ای بوده است. تحقیقات وی در زمینه محاسبه انواع خاصی از Geodesic (ژئودزیک) به نام ژئودزیک بسته ساده بر روی سطوح هذلولی بود. جالب است بدانید که فضای هذلولی در برابر فضای اقلیدسی قرار دارد و بر طبق این فضا، فقط یک خط موازی و مشخص می‌تواند از یک نقطه ثابت عبور کند. این در حالی است که در فضای هذلولی غیر اقلیدسی، بیشمار خط موازی می‌توانند از یک نقطه ثابت عبور کنند. همچنین مجموعه زوایای یک مثلث در فضای هذلولی کمتر از ۱۸۰ درجه است. در این فضای منحنی، کوتاهترین مسیر بین دو نقطه به عنوان ژئودزیک شناخته می‌شود.
یکی دیگر از دستاوردهای این نابغه ریاضی که در سال ۱۳۸۹ به انجام رسیده، به اثبات رساندن نظریه شار زلزله William P.Thurston، بر روی فضای Tichmuler (تاشیمولر)، است. این نظریه به عنوان یکی از نظریه‌های بی‌پاسخ شناخته شده بود.
در سال ۱۳۹۳، میرزاخانی با همراهی دو تن دیگر از ریاضیدانان به نام‌های امیر محمدی و الکس اسکین توانست ثابت کند که ژئودزیک‌های مختلط و بستارهای آن‌ها علیرغم آن‌چه که گفته می‌شود نامنظم نیستند و به طور باورنکردنی منظم‌اند. بر اساس اثبات آن‌ها بستارهای ژئودزیکِ مختلط علاوه بر خاصیت جبری، قابلیت تعریف شدن بصورت چندجمله‌ای را دارند که به همین دلیل غیرمنعطف‌اند. نتایج حاصل از این اثبات بسیار به نظریات Marina Ratner، شباهت دارد.
در ذیل به معرفی و شرح سایر جوایز و افتخارات این نابغه ریاضی می‌پردازیم:
• کسب جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد و همچنین کسب جایزه برترین دانشجوی این دانشگاه در سال ۲۰۰۳
• کسب جایزه پژوهشگر برتر مؤسسه Caly Mathematics Institute، در سال ۲۰۰۴
• کسب جایزه AMS Blumenthal Award، در سال ۲۰۰۹
• دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیدانان در سال ۲۰۱۰ و سخنرانی درباره توپولوژی و سیستم‌های دینامیکی و ODE
• کسب جایزه AMS Ruth Lyttle Satter Prize، که هر دو سال یکبار توسط انجمن ریاضی آمریکا به برترین تحقیقات ریاضی تعلق می‌گیرد.
• کسب جایزه‌ای برای تحقیقات کلی ریاضی در سال ۲۰۱۴
• انتخاب به عنوان معاون خارجی آکادمی علوم فرانسه و عضویت در انجمن فلسفه آمریکا در سال ۲۰۱۵
• عضویت در آکادمی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶
• عضویت در آکادمی علوم و هنر آمریکا در سال ۲۰۱۷
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص می‌سازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و می‌خواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.
