آشنایی با مفاهیم رایج در چاپ مقاله
پس از اندکی جستجو دریافتم که پژوهش‌های تحصیلی در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری، پایان کار پژوهشی به حساب نمی‌آید، بلکه با اندکی تلاش از سوی پژوهشگران می‌توان از کارهای انجام شده مقاله‌ای مناسب تهیه و در مجله‌های معتبر به چاپ رساند. پس تصمیم گرفتم در ارتباط با مفاهیم رایج در چاپ مقاله تحقیق کنم.
طبق تحقیقاتم متوجه شدم که هر پژوهش علمی دارای اصطلاحات خاصِ خود است و مقاله نویسی نیز از این قاعده مستثنی نیست از این رو آشنایی با این مفاهیم و اصطلاحات، برای هر پژوهشگر امری واجب است در ضمن دریافتم که آشنایی با این مفاهیم باعث می‌شود تا پژوهشگر بتواند تصمیمات درست را در زمان مناسب اتخاذ کند و به وسیله این تصمیمات در صورت برخورد با مشکلات در فرآیند چاپ مقاله، آن‌ها را برطرف کند. نتیجه تحقیقاتم این مطلب شده که امیدوارم برای شما مخاطب عزیز مفید باشد، چرا که در صورت آشنا نبودن با این مفاهیم، احتمال به تأخیر افتادن فرآیند چاپ مقاله بسیار بالاست. در ذیل به شرح تعدادی از این مفاهیم و اصطلاحات رایج در چاپ مقاله، پرداخته‌ام که با هم نگاهی به آن‌ها می‌اندازیم.
۱) Manuscript (پیش‌نویس): در مقاله‌نویسی به نسخه پیش‌نویس ارسالی به سردبیر مجله که هنوز مورد تایید قرار نگرفته و نیاز به تغییرات دارد، manuscript گفته می‌شود تا پژوهشگر بخش‌هایی را که ادیتور مجله مشخص نموده، اصلاح کند.
۲) Paper: وقتی نسخه پیش‌نویس مقاله، در مجله مورد تایید قرار گرفت و به چاپ رسید کار پژوهشگر یک گام به جلو می‌رود، در این بخش به پیش‌نویس وی Paper اطلاق می‌شود. گفتنی‌ست که این عنوان بیشتر به مقاله‌های علمی چاپ شده توسط دانشجویان و پژوهشگران گفته می‌شود.
۳) Publishing process: در واقع به فرآیند چاپ و پذیرش مقاله گفته می‌شود. از آنجایی که در هر مجله قوانینی برای چاپ و پذیرش مقاله تدوین شده است، پژوهشگران باید این قوانین و فرآیندها را با دقت بسیار بالایی رعایت کنند تا بتوانند مقاله خود را به چاپ برسانند.
۴) Submit: در مقاله‌نویسی، ارسال مقاله به مجله مورد نظر برای قرار گرفتن در لیست داوری را Submit مقاله می‌گوییم که در واقع یکی از حساس‌ترین بخش‌های چاپ مقاله به حساب می‌آید، زیرا در این مرحله باید به جزئیات با دقت بالایی پرداخت.
۵) Editor in chief: این اصطلاح به طور معمول به مدیر مسئول مجله و یا صاحب امتیاز آن اطلاق می‌شود. مدیر مسئول مجله شخصی‌ست که مقاله را قبل از این که به دست داوران مجله برسد، به طور اجمالی مطالعه میکند و در صورت تایید وی، مقاله پژوهشگران جهت داوری به دست داوران می‌رسد.
وی حتی توانایی دخالت در نظردهی داوران را نیز دارد، به طور مثال اگر داوران در مواردی۵۰ درصد با چاپ یا عدم چاپ مقاله موافق باشند، اوست که می‌تواند رأی به چاپ یا رد مقاله دهد. به بیانی دیگر، مدیر مسئول مجله، مسئولیت کلیه مراحل پذیرش و چاپ مقاله‌ها را برعهده دارد به طوری که نامه پذیرش، تاریخ چاپ و همچنین اطلاعیه عدم پذیرش مقاله را برای پژوهشگران ارسال میکند.
۶) Corresponding author: این اصطلاح به معنای نویسنده مسئول است. باید بدانیم که در مقاله یک فرد را به عنوان نویسنده مسئول انتخاب می‌کنند و او شماره تماس، ایمیل، آدرس پستی محل زندگی و یا کار خود را در مقاله درج کرده تا ادیتور مجله در صورت نیاز با وی تماس بگیرد.
۷) Template: در اصطلاح به قالب و شکل ظاهری مقاله گفته می‌شود، به عنوان مثال تعیین اینکه مقاله با چه فونتی نوشته شود یا حاشیه و جداول موجود در مقاله به چه صورت باشد. معمولا هر مجله برای چاپ مقاله، Template خاص به خود را دارد و از پژوهشگران نیز درخواست میکند برای یکدست شدن مقاله‌های موجود، در آن، Template مقاله خود را ارائه دهند.
۸) Affiliation: در لغت به معنای وابستگی و در مقاله‌نویسی نیز به معنای وابستگی سازمانی‌ست و از آنجایی که هر پژوهشگر تقریبا با یک نهاد سازمانی و یا محل تحصیل خود در ارتباط است، معمولا هر مجله از نویسندگان مقاله می‌خواهد تا اطلاعات مربوط به محلی که در آن مشغول به تحصیل و یا محلی که در آن کار می‌کنند را در مقاله و دقیقا بعد از نام خود اضافه کنند. گفتنی‌ست که وابستگی سازمانی برای دانشگاه و محل کار پژوهشگران بسیار مهم است، زیرا از این طریق آن‌ها در سطح جهانی معرفی می‌شوند.
۹) Publication fee: این اصطلاح به مجله‌های open access ارتباط می‌یابد، زیرا بسیاری از این مجله‌ها در ازای چاپ مقاله از پژوهشگر هزینه دریافت می‌کنند. معمولا این درخواستِ دریافت هزینه را همزمان با ارسال نامه پذیرش مقاله جهت چاپ برای پژوهشگر ارسال می‌کنند که درصورت عدم پرداخت وی مقاله او نیز در مجله چاپ نمی‌شود.
۱۰) Acceptance letter: به معنای نامه پذیرش است و منظور از آن نیز پذیرش نهایی مقاله جهت چاپ آن در مجله است که معمولا به صورت نامه‌ای در قالب pdf و یا به صورت ایمیل برای نویسنده مسئول و در برخی مواقع نیز برای تمامی نویسندگان ارسال می‌شود.
لازم به ذکر است که تنها راه اطمینان نویسندگان از چاپ مقاله آن‌ها در مجله، دریافت نامه پذیرش مقاله است.
۱۱) Blind review: مقاله‌ها بدون نام پژوهشگران برای ادیتور مجله ارسال می‌شود علت این امر نیز برای تحت تاثیر قرار نگرفتن داوران مجله است. در نتیجه، ادیتور مجله معمولا از پژوهشگران درخواست میکند تا مقاله خود را بدون نام برای آن‌ها Submit کنند.
۱۲) Index: یکی از ارکان مهم در مجله‌ها، Index آن است، زیرا از این طریق می‌توان مجله را ارزیابی و به میزان ارزش آن را پی برد. گفتنی‌ست معمولا تمام وبسایتهای مجله‌های موجود در منوی خود گزینه‌ای به نام Index دارند که پژوهشگران، با ورود به آن قسمت می‌توانند نام تمام پایگاه‌هایی که مقاله چاپ شده در فهرست آن‌ها قرار دارد را ببیند.
۱۳) Fast review: بعضی اوقات پژوهشگران برای اینکه مقاله آن‌ها زودتر از تاریخ مشخص شده داوری شود، مبلغی را برای داوری خارج از نوبت به مجله پرداخت می‌کنند. در این صورت مجله نیز موظف است در کوتاه‌ترین زمان ممکن نتیجه داوری را برای پژوهشگر ارسال کند. البته باید بدانیم که مبلغ پرداختی از طرف پژوهشگر تاثیری بر نتیجه این داوری ندارد و حتی ممکن است مقاله پژوهشگر رد شود.
۱۴) Galley proof: در آخرین مرحله از چاپ مقاله، ادیتور مجله، قبل از چاپ آن را برای پژوهشگران ارسال میکند تا اگر ایراد و اشکالی در مقاله وجود دارد را رفع کنند. به نسخه‌ای که در آن ممکن است ایرادهایی در بخش مشخصات نویسندگان باشد، Proof گفته می‌شود.
خب تا آنجا که فهمیدم تمام مفاهیم مربوط به چاپ مقاله همین 14 موردی بود که در بالا به آن‌ها اشاره کردم. امیدوارم این مطلب کوتاه به کار شما مخاطبان عزیز بیاید.
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص می‌سازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و می‌خواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.
