ISBN یا شابک چیست؟
امروزه برای دریافت کتاب از کتابخانه، کتابفروشی و یا هر کانالِ دریافت کتاب در دنیا، شما نیاز به ISBN دارید.
International standard book number یا به اختصار ISBN، سیستمی بینالمللی است. جهت شمارهگذاری کتابها در این سیستم، هر کتاب یک شماره منحصر به فرد دارد. در سال ۱۹۶۷، قبل از استفاده از این سیستم دستهبندی و جستجوی کتابها بسیار بینظم بود. پس از ابداع این سیستم، به هر کتاب شمارهای اختصاص یافت و ردیابی آن را برای افراد راحتتر کرد. ISBN تا پایان سال ۲۰۰۶ عددی ۱۰ رقمی بود اما از سال ۲۰۰۷ تعداد ارقام آن به ۱۳ رسید. دلیل این کار نیز تعدد زیاد کتابهای الکترونیکی بود که هر ساله منتشر میشد. محاسبه ISBN از طریق فرمول ریاضی خاصی انجام میگیرد که دارای یک رقم کنترلی برای ارزشیابی شماره میباشد. ISBN یک رمز عددی ۱۳ رقمی است که از ۵ بخش مختلف تشکیل شده که هر کدام از آنها مفهوم خاصی دارند. این ۵ بخش به شرح زیر میباشد:
• عنصر پیشوند: همیشه دارای ۳ رقم است.
• ثبت گروه: منطقه جغرافیایی و یا زبان خاص آن منطقه را نشان میدهد که سیستم ISBN در آن فعال است این بخش ۱ تا ۵ رقم دارد.
• عنصر ثبت: در این بخش ناشر مشخص میشود.
• عنصر نشر: در این قسمت شماره ویرایش مشخص میشود.
• رقم کنترلی: همیشه آخرین رقمی است که کار ارزشیابی را انجام میدهد. این رقم با استفاده از یک الگوریتم ساده به دست میآید.
بطور مثال اعداد صفر یا ۱ شناسه کشورهایی است که زبان رسمی آنجا انگلیسی باشد. این کشورها عبارتند از آمریکا، کانادا، انگلیس و استرالیا. از سوی دیگر، عدد ۲ نشاندهنده فرانسه، عدد ۳ آلمان، عدد ۴ ژاپن و غیره، قابل ذکر است که عدد ۹۶۴ شناسه ایران میباشد. بخشی که نشاندهنده شناسه ناشر و میزان حجم انتشار کتاب است، احتمال دارد عددی یک یا چند رقمی باشد.
از ISBN برای ثبت کتاب در کتابخانههای بینالمللی و همچنین برای سفارش آن نیز استفاده میشود. در حقیقت ISBN به عنوان شماره شناسنامه کتاب است که در پشت جلد کتاب چاپ میشود. گفتنی است که در برخی موارد ISBN را با بارکد یکی میدانند در صورتی که این دو با هم تفاوت دارند. یکی از کاربردهای ISBN در کتابخانههاست که از طریق آن به راحتی میتوان کتابها را شناسایی کرد.
نکته مهمی که باید در نظر داشت این است که برای چاپ مجدد یک کتاب نیازی به دریافت ISBN جدید نیست ولی اگر در کتاب تغییراتی حاصل شود که در نتیجه آن تغییرات متن کتاب و یا شناسنامه آن دچار تغییر شود نیاز است که یک ISBN جدید دریافت شود. در برخی مواقع نیز نویسنده کتاب تصمیم میگیرد که تیراژ جدید کتاب خود را به انتشارات دیگری بسپارد که برای این کار نیز باید ISBN جدید اخذ کند.
ISBN معمولا به عنوان مشخص کننده محصولی است که، توسط ناشر، کتابخانه، خرده فروشان اینترنتی و دیگر افرادی که در جهت تامین کتاب برای سفارش کار انجام میدهند. همچنین به انتشاراتی که تک نوشتاری و بر پایه متن هستند نیر اختصاص مییابد، به عبارتی مختص انشارات تک چاپی است نه روزنامه و غیره. تمامی کتابهای موجود چه آنهایی که در لیست فروش قرار دارند و چه آنهایی که بصورت رایگان در دسترس قرار میگیرند بوسیله ISBN قابل شناسایی هستند.
همانطور که گفته شد ISBN جهت شناسایی کتاب مورد استفاده قرار میگیرد و هیچگونه جنبه قانونی برای حق انتشار ایجاد نمیکند. با این حال در برخی کشورها، استفاده از ISBN به عنوان یک الزام جهت تعیین انتشارات به کار میرود.
شایان ذکر است که تنها ناشر کتاب میتواند برای دریافت ISBN اقدام کند. وی سازمان، شرکت و یا فردی است که وظیفه چاپ اول کتاب را برعهده میگیرد، در واقع ناشر کسی است که مسئولیت مالی جهت پرداخت هزینه چاپ، تضمین سود و زیان مالی کتاب را برعهده دارد. تفسیر ISBN برای ناشران و افرادی که در صنعت نشر حضور دارند و همچنین افرادی که قصد ورود به این صنعت را دارند بسیار حیاتی است، گفتنی است ناشر کتاب میتواند مؤلف آن نیز باشد.
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص میسازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و میخواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.