سرقت علمی یا plagiarism چیست؟
از آنجا که سرقت علمی گاه به شکل کاملا اتفاقی و از روی عدم آگاهی رخ می‌دهد، شناخت انواع و چگونگی آن ضروری به نظر می‌رسد. متاسفانه در سال‌های اخیر برخی از اساتید و بزرگان علوم نیز به طور ناخواسته درگیر این رویداد شده و اعتبار علمی چندین ساله خود را زیر سوال برده‌اند.
سرقت علمی، دزدی علمی، دستبرد علمی و یا سوء استفاده علمی معادل واژه plagiarism هستند. plagiarism نخستین بار در قرن اول میلادی توسط شاعری به نام “مارتیال” به بهانه ربودن شعرهایش به کار گرفته شد که در دایره‌المعارف ویکی‌پدیا از آن به تعابیری همچون: تصاحب غیرواقعی، تقلید بسیار نزدیک، ربودن و چاپ کلام، افکار، ایده‌ها و عبارات نویسنده دیگر و ارائه آن به عنوان کار اصیل خود اطلاق شده است.
بعضی از موسسات علمی در واکنش به چنین پدیده‌ای، پژوهشگران و اعضای هیئت علمی را با تحریم، تعلیق، اخراج و سلب اعتبار در امانتداری مجازات می‌کنند. نکته مهم اینکه کپی یا قرض کردن عبارات و تغییر کلمات به عنوان عملی فریبکارانه تنها به مخفی کردن شدت تخلف کمک می‌کند.
سرقت علمی می‌تواند انواع متفاوتی داشته باشد که در یک دسته‌بندی کلی می‌توان “سرقت با عدم استناد” و “سرقت با استناد ناقص” را در نظر گرفت.
۱- سرقت با عدم استناد
✓ مؤلفی که در متن خود از متن مؤلفی دیگر به صورت کلمه به کلمه استفاده می‌کند
✓ مؤلف بخش قابل توجهی از متن منبعی دیگر را بدون تغییر کپی می‌کند
✓ مؤلف در جهت پنهان‌کاری، می‌کوشد از منابع مختلف علمی کپی و با تعدیلی ناچیز، آن‌ها را با هم برابری دهد
✓ مؤلف در عین نگهداری مطالب ضروری از منابع، ظاهر مقاله را با تعویض عبارات و کلمات کلیدی ناچیزی دگرگون سازد
✓ مؤلف به جای صرف زمان در جهت تولید متنی اصیل، با نقل قول و بازی الفاظ از سایر منابع آن‌ها را با هم منطبق کند
✓ بهره‌گیری از کارهای گذشته خود به میزان قابل توجه
۲- سرقت با استناد ناقص
✓ استفاده از نام یک نویسنده و عدم ارائه اطلاعات بیشتر در قسمت منابع
✓ مؤلف اطلاعات گمراه‌کننده درباره منبع ارائه دهد که جستجوی آن را غیرممکن سازد
✓ مؤلف کاملا به یک منبع استناد کند، اما از استقرار متنی که کلمه به کلمه کپی شده در گیومه غفلت کند
✓ مؤلف به همه منابع استناد کند و همه نقل قول‌ها را در گیومه قرار دهد، اما در نهایت مشخص شود که مقاله اصیل نیست (اثبات این نوع بسیار دشوار است)
✓ نویسنده در برخی موارد به منابع استناد کند، اما در جای دیگری نقل قولی را از آن منابع آورده و به آن‌ها استناد نکند
- قالب نامه پیگیری دریافت مقاله
- قالب نامه پیگیری روند داوری مقاله
- نامه درخواست داوری مجدد
ابزارهای پژوهشی مرتبط:
✓ تقسیم یک پژوهش به چند مقاله.
✓ استفاده دوباره از متن.
✓ سرپیچی از قانون حق کپی رایت.
اما چگونه از صحت کار خود مطمئن شویم؟ روش‌های زیر می‌توانند در پیشگیری از سرقت علمی موثر باشند ✓ دستورالعمل مربوط به مؤلفین که توسط مجله ارائه شده را مورد بررسی قرار دهید.
✓ از مشارکت اشخاص ثالث و منابع ایده یا کلمات تشکر کنید.
✓ دقت کنید که عبارات برگرفته شده از متنی دیگر به صورت کلمه به کلمه (نقل قول) داخل گیومه باشد.
✓ به منابع استفاده شده در نگارش استناد کنید.
✓ در زمان تفسیر، کاملا مفهوم را درک کرده و سپس از کلمات شخصی استفاده کنید.
✓ اگر مطالعه پیچیده‌ای می‌تواند به صورت یک کل به هم پیوسته ارائه گردد، مقاله را به مقالات مجزا تقسیم نکنید.
✓ جهت انتشار مقاله، اطلاعات از قبل منتشر شده را به اطلاع ویراستاران و خوانندگان برسانید.
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص می‌سازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و می‌خواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.
