روش تحقیق و مقاله نویسی / یکشنبه ۹ تیر ۱۳۹۸ / ۸ دقیقه مطالعه

در اکثر مقالات علمی چند نویسنده برای انجام پروژه تحقیقاتی با یکدیگر همکاری می‌کنند، در این حالت یکی از نویسندگان به عنوان نویسنده مسئول انتخاب می‌شود. نویسنده مسئول شخصی است که مقاله را از لحاظ علمی، انسجام و هماهنگی بین بخش‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین وظیفه مکاتبه با مجلات، پیگیری روند، رفع اصلاحات و تایید نهایی را نیز بر عهده دارد. در مجموع چنین بیان می‌شود که نویسنده مسئول به عنوان رهبر کل پروژه، از امتیاز ویژه‌ای ‌در بین نویسندگان مقاله برخوردار است اما در ادامه خواهیم دید که این تعریف چندان دقیق نیست.
نحوه امتیازدهی به نویسندگان در مجموع معیار مشخصی برای تقسیم‌بندی نویسندگان به صورت عددی وجود ندارد، اما معمولا نویسنده اول مالکیت بخش زیادی از مقاله را به خود اختصاص می‌دهد. جایگاه نویسنده مسئول نیز تقریبا برابر با نویسنده اول است و سایر نویسندگان به ترتیب عددی در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند. بنابراین اگر مقاله‌ای را در نظر بگیرید که دارای چهار نویسنده است و در آن نویسنده چهارم به عنوان نویسنده مسئول مشخص شده باشد، در این صورت نویسنده اول و چهارم مالک بیش از نیمی از مقاله و نویسنده‌های دوم و سوم به ترتیب مالک بخش کمتری از مقاله خواهند بود. باید بدانید که هیچ عدد و رقم دقیق و مشخصی برای تعیین مالکیت مقاله وجود ندارد و مجلات بر اساس قوانین خاص خود، مقدار مالکیت مقاله را تقسیم می‌نمایند، بنابراین چگونگی تعیین جایگاه نویسندگان مقاله، بستگی به هدف از ارائه مقاله و سهم واقعی نویسندگان دارد.

ابزارهای پژوهشی مرتبط:

• نامه حذف نام نویسنده
• نامه تغییر مشخصات نویسندگان
• نامه درخواست داوری مجدد

در ذیل چهار الگوی مهم جهت تعیین جایگاه نویسندگان در مقاله را مورد بررسی قرار می‌دهیم اگر هدف، ارائه مقاله مستخرج از پایان‌نامه باشد، طبق قوانین موجود باید نویسنده اول مقاله دانشجوی گردآورنده پایان‌نامه بوده و اسامی اساتید راهنما و مشاور به ترتیب بعد از آن درج شوند. البته در برخی موارد بنا به قوانین داخلی مرکز تحقیقاتی یا ادای احترام، نام اساتید در ابتدا مقاله درج می‌شود (به این موضوع توجه داشته باشید که ترتیب قرارگیری نام اساتید در مقاله خللی در ارزیابی آینده مقاله برای دانشجو ایجاد نمی‌کند). همچنین اگر مقاله، حاصل از یک طرح پژوهشی باشد چون معمولا اساتید و اعضا هیئت علمی ایده اولیه را ارائه می‌دهند و دانشجو انجام مابقی کارهای مقاله مانند: کارهای آزمایشگاهی، تحقیقات و پژوهش‌های مختلف را برعهده می‌گیرد، در این حالت نیز معمولا استاد راهنما، نویسنده اول و دانشجو نویسنده بعدی خواهد بود. در رابطه با انتخاب نویسنده مسئول نیز بهتر است نویسنده‌ای که مشارکت بیش از ۵۰ درصد نگارش مقاله را بر عهده داشته در نهایت مسئولیت مکاتبات و اصلاحات نهایی شود. البته در بسیاری از موارد از ثبت‌‌نام کنندگان خواسته می‌شود که استاد راهنما را جهت انجام مکاتبات آکادمیک به عنوان نویسنده مسئول مقاله انتخاب کنند.