آموزش جستجوی مقالات علمی
امروزه با پیشرفت فناوریهای موجود، پژوهشهای انجام شده در زمینههای علمی نیز بیشتر میشود که افزایش این پژوهشها منجر به ارائه مقالات بسیاری شده است. از طرفی این حجم از مقالههای موجود باعث شدهاند، جستجو جهت یافتن مقاله مورد نیاز برای دانشجویان و پژوهشگران به چالش تبدیل شود و نیاز به زمان زیادی داشته باشد اما سوالی که ممکن است ذهن پژوهشگران را درگیر کند این است که چگونه میتوان با سرعت بالا به جستجوی مقالات علمی پرداخت؟ در همین راستا شرکتهای بزرگی همچون: مایکروسافت، گوگل، الزویر و غیره که همگی در زمینه فناوری و مسائل علمی فعالیت میکنند، جهت تولید و ایجاد ابزارهایی برآمدند که به وسیله آن پژوهشگران و دانشجویان میتوانند در کمترین زمان ممکن به جستجوی مقالات علمی مورد نظر خود بپردازند.
این مقاله سعی دارد به شرح روشهای مناسب برای جستجوی مقالات علمی و نحوه عملکرد آنها بپردازد.
گوگل اسکولار
گوگل اسکولار (Google Scholar)، به عنوان یک موتور جستجوی قوی جهت دسترسی به منابع علمی مختلف اعم از کتاب، مقاله و مجلههای علمی و تخصصی در میان دانشجویان و پژوهشگران شناخته شده است. گفتنی است علاوه بر دسترسی به منابع علمی مختلف در گوگل اسکولار میتوانید از طریق عنوان مقاله، کتاب، نام موسسات منتشرکننده، نویسندگان، تاریخ انتشار و مجله مربوطه نیز به جستجوی مقالات علمی بپردازید. لازم به ذکر است عنوان شود امکانات مختلف گوگل با سرویسهای ارائه شده توسط گوگل اسکولار ادغام شده و به این ترتیب جستجو برای پژوهشگران آسانتر شده است. به عنوان مثال با حساب کاربریِ گوگل، میتوانید برخی از منابع علمی که در آینده به آن نیاز خواهید داشت را با کمک نشانهگذاری (bookmark)، برای خود ذخیره کنید؛ و یا با فعال کردن سرویس هشدار (Alert)، میتوانید به جدیدترین مقالههایی که در زمینه کاریتان منتشر میشود، دسترسی داشته باشید. در واقع جستجوی مقالات علمی با گوگل اسکولار به حدی راحت است که اگر با روشهای جستجوی آکادمیک هم آشنایی نداشته باشید میتوانید به راحتی از این موتور جستجو استفاده کنید.
Scopus
دومین موتور جستجوی علمی، اسکوپوس نام دارد که یکی از محصولات انتشارات الزویر است. در واقع اسکوپوس بزرگترین پایگاه علمی چکیدهنویسی از کتابها، مجلات و مقالات علمی است که تمام آن را به صورت طبقهبندی و ویرایش شده در اختیار کاربران و پژوهشگران قرار میدهد. این پایگاه علمی نتایج حاصل از پژوهشها و مقالهها را در زمینههای علمی مختلف در سطح جهانی منتشر میکند.
همه ساله عنوانهای پژوهشی میانرشتهای در زمینههای علمی مختلف، منتشر میشوند که با کمک اسکوپوس میتوانید به جدیدترین مقالهها و منابع علمی در حوزه کاری خود دست یابید.
همانطور که میدانید یافتن نتایج صحیح از جستجوی مقالات علمی، بسیار مهم است علاوه بر این نباید از اهمیت منابع، میزان اعتبار مقاله، نهادهایی که در انتشار آن همکاری کردهاند، تاریخ انتشار مقالات و بسیاری از معیارهای دیگر غافل شد. اسکوپوس با بررسی تمامی این معیارها و تجزیهوتحلیل نتایج موجود، امکان انتخاب بهترین مقالات را برای پژوهشگران فراهم ساخته است.
در اسکوپوس علاوه بر جستجوی ساده، امکان جستجوی پیشرفته نیز برای پژوهشگران در نظر گرفته شده که از طریق آن میتوانند مقالات مدنظر خود را بر اساس نام نویسنده، تعداد مقالات و سطح علمی نویسندگان جستجو کنند.
همچنین یکی دیگر از ویژگیهای خاص این موتور جستجو، محدود کردن دامنه جستجو با کمک کدهای موضوعی و سایر امکانات موجود در جهت بهبود نتایج حاصل از جستجوی مقالات علمی است.
در اسکوپوس برای کاربران امکان جستجو و مرور لیست کتابها و مقالات، بر اساس حروف الفبا نیز در نظر گرفته شده است. همچنین پژوهشگران با نشانهگذاری لیستهای مورد نیاز خود میتوانند در زمانی دیگر به تجزیه و تحلیل لیست مذکور بپردازند. علاوه بر این میتوانند به مقالاتی که در رفرنس مقاله آنها وجود دارد و حتی مقالاتی که به مقاله آنها رفرنس دادهاند نیز دسترسی داشته باشند، و امکان مشاهده مقالاتی که در شهری خاص، منتشر شدهاند نیز وجود دارد.
در این پایگاه علمی، امکان استفاده از ابزارهای تجزیه و تحلیل آماری نیز در اختیار پژوهشگران قرار میگیرد. به طور مثال در جهت درک معیارهای نتایج حاصل از جستجو، به تجزیه و تحلیل آنها بر اساس منبع، سال انتشار، نویسنده، کشور و غیره پرداخته میشود. گفتنی است با ایجاد اعلان هشدار برای مقالات جدید در زمینه کاری خود، میتوانید به جدیدترین مقالات دسترسی داشته باشید.
از بخشهای جذاب اسکوپوس میتوان به امکان مقایسه ده مجله به صورت همزمان بر اساس معیارهای موجود اشاره کرد.
لازم به ذکر است عنوان شود آنچه باعث تمایز اسکوپوس از سایر موتورهای جستجو میشود این است که همانند Web of Science فهرستی از مجلهها و کنفرانسهای معتبر علمی را در خود دارد.
Academic Search
یکی دیگر از موتورهای جستجوی مقالات علمی Academic Search است که به عنوان رقیبی تازه وارد از شرکت مایکروسافت محسوب میشود. این موتور جستجو با استفاده از الگوریتم Object-level Vertical Search توسعه یافته که یکی از روشهای جدید در موتورهای جستجوی پیشرفته به شمار میرود. در واقع Academic Search، یک شبکه معنایی تشکیل شده از متادیتاها برای مقالات علمیِ منتشر شده در مجلهها، کنفرانسها و غیره است.
این سرویس توسط شرکت مایکروسافت درسال ۲۰۱۴ منتشر شد و مایکروسافت در تلاش است این سرویس را به اولین دستیار پژوهشی برای کاربران خود تبدیل کند، از این رو دست به توسعه الگوریتمهای آن زده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی این شرکت، سرویس ارائه شده بیش از ۸۰ میلیون مقاله و مجله را پوشش میهد.
مقالات در مایکروسافت آکادمیک بر اساس دانشگاهها، محققین، نویسندگان مقالات، کنفرانسها، مجلهها و تاریخ انتشار مقالات دستهبندی میشوند. همچنین میتوان نتایج حاصل از جستجو در این سرویس را بر اساس تاریخ انتشار مقاله، کلمه کلیدی و تعداد ارجاعات به مقاله طبقهبندی کرد. بنابراین یکی دیگر از روشهای جستجوی مقالات علمی، استفاده از امکانات موتور جستجوی مایکروسافت آکادمیک میباشد که در جهت رقابت با گوگل به توسعه سرویس خود پرداخته است.
آموزش پروپوزال نویسی
پروپوزال یا همان پیشنهاد طرح پژوهشی، رکن اصلی هر پژوهش بوده و در آن پژوهشگر مسیر و اهداف تحقیق خود را مشخص میسازد؛ به بیان دیگر، پروپوزال طرحی است که پژوهشگر در ذهن دارد و میخواهد آن را عملی کند. پروپوزال نویسی و آشنایی با ساختار آن در دوره کارشناسی ارشد و دکترا امری ضروریست. از این رو، دپارتمان آموزش فن پیپر با کمک اساتید مجرب، آموزشی جامع برای پروپوزال نویسی تدوین نموده است.